JOLANDA VAN DEN BERG: December 2010

Een kerstverhaal?

Zal ik vertellen over die ene kerst dat tijdens het kerstdiner op onverklaarbare wijze de marmeren tafel brak en wij tijdens het hoofdgerecht met de hele familie het linnen goed vasthielden terwijl de spruitjes, de stoofpeertjes en de kalkoen onze schoot in rolden. Of over die kerstavond dat ik een blind date had in een Italiaans restaurant in Amsterdam en de jongen tegenover mij een grijze sweater met daarop een afbeelding van spruitjes droeg. Tussen de spruitjestrui jongen en mij is het overigens nooit wat geworden.

Welk verhaal het ook wordt. Ik ben meestal onderweg is met kerst. Zoals de drie wijzen uit ‘t Oosten onderweg waren naar een pasgeboren baby, zo ben ik de afgelopen jaren meestal onderweg van of naar een theater in Nederland. En probeer ik het spelen van een voorstelling te combineren met een familiebezoek. Zo ook die avond in 2006. Na het spelen van een voorstelling in Amsterdam werd ik door mijn (inmiddels ex-) vriend opgehaald om samen in “de auto van het jaar 1992” naar mijn ouders in België te rijden om daar gezamenlijk de kerstavond door te brengen. Het was dezelfde avond waarop de kachel van deze auto het op een zeer stille A27 bij Noordeloos begaf. Gelukkig was daar een grote goudgele M die aan de hemel straalde en ons de weg zou wijzen naar warmte en geborgenheid, maar helaas sloot het bekende restaurant eronder zijn deuren eerder dan verwacht. Zo stond ik ongeveer anderhalf uur later als een moderne versie van “het meisje met de zwavelstokjes” verkleumd een aansteker te kopen bij de caissière achter het gewapende glas van tankstation Hazeldonk.

Meestal ben ik degene die maanden van te voren roept niet te weten hoe mijn kerst eruit komt te zien en dat ook vooral niet te willen vastleggen. Maar als het eenmaal december is, Sinterklaas weer terug is naar Spanje en de kou in de lucht zit begint het toch te kriebelen. Dat is dan ook het moment waarop de meest lelijke maar eenzaam achter gebleven kerstboom toch nog naar 2 hoog achter in Amsterdam de trap op wordt gesleept, er tussen de mensen massa’s op het laatste moment nog de perfecte kerstoutfit moet worden gescoord en er familieleden en vrienden worden gebeld voor hun wensen van dat jaar.

Ik denk terug aan het jaar dat ik vurig hoopte een ballet tas en een sieraden doosje te krijgen, een sieraden doosje met een muziekje daarin, waar als je het doosje opendeed een ballerina rondjes draaide op deze muziek. Het was in 1989, ik was acht jaar oud, te groot om nog in Sinterklaas te geloven maar nog te klein om te willen weten dat ook de Kerstman niet bestond. Het was het warmste jaar van de 20ste eeuw. Niet zo vreemd dat in datzelfde jaar de heupen van de Nederlanders massaal begonnen te bewegen op de opzwepende klanken van de lambada. Het jaar waarin Gerard Joling nog mijn grote idool was en op dat moment met zijn “No more Boleros” de hitlijsten bestormde. Het was het jaar waarin de Berlijnse muur viel, ik vol verbazing naar de beelden op de televisie keek en niet begreep waarom ze die muur niet eerder hadden afgebroken. Ook het jaar waarin de fabeltjeskrant voor het laatst op diezelfde televisie werd uitgezonden en de BTW in tegenstelling tot nu nog omlaag ging. Het jaar waarin we de dagen voor kerst veel tijd doorbrachten bij mijn oma, de moeder van mijn moeder. Die was niet zo lekker maar bleek achteraf ernstiger ziek te zijn dan ik dacht.

Mijn ouders hadden besloten om op de 23e gezamenlijk de cadeautjes uit te pakken en een vervroegde kerst te vieren dit omdat we niet wisten hoe deze kerst met mijn oma zou lopen. Mijn grootste wens kwam uit, ik kreeg het gevraagde sieraden doosje en de ballettas, maar op de ochtend van 24 december overleed mijn oma. Die kerstavond kwamen mijn ouders laat thuis en besloot mijn moeder in bad te gaan liggen. Niet veel later ging ik naar boven om met mijn net gekregen kerstcadeautje de badkamer in te lopen. Jaren later hoorde ik van mijn moeder dat ik toen ik de badkamer in liep ik tegen haar zei: “dat pappa had gezegd dat ik maar extra lief voor haar moest zijn en ik bang was dat te vergeten dus er daarom maar meteen mee begon.” Ik kan mij nog herinneren dat ik het sieraden doosje op de wasmachine zette en terwijl de ballerina haar rondjes aan het draaien was op de muziek die in de badkamer nog mooier klonk, ik met mijn hand het water in het bad verplaatste en over de schouders van mijn moeder liet stromen, zoals een moeder dat bij haar pasgeboren baby doet. Toen het muziekje was afgelopen deed ik het doosje weer dicht en nam het onder mijn arm mee de badkamer uit.

Ik kan mij niet meer herinneren hoe die kerst verder is verlopen, alleen dat ik het jurkje en de lakschoentjes die ik samen met mijn moeder voor kerst had uitgezocht, enkele dagen later aan mocht op de crematie van mijn oma.

Er is naast het feit dat ik inmiddels eenentwintig jaar ouder ben veel veranderd. Maar zoals de afgelopen jaren ben ik ook dit jaar weer onderweg met kerst en sta ik in het theater. Deze keer vier ik kerst als kerst al voorbij is, als de restjes van de kalkoen nog lekkerder smaken, de overgebleven stoofpeertjes van mijn moeder donkerpaars van kleur zijn en de sjoelbak door de rest van mijn familie goed is ingespeeld. Mijn auto (ja nog steeds diezelfde auto) heb ik toevallig vandaag opgehaald bij de garage, de kachel was kapot. Zodat ik deze keer op tweede kerstdag direct na het spelen van mijn voorstelling hopelijk warm naar mijn ouders kan rijden. Ik zal dit jaar als cadeautje het sieraden doosje en dit verhaal voor ze meenemen.

Geschreven voor Casa Luna's kerstuitzending op 24 december 2010, Radio 1 NCRV